Pump ve dump kavramlarının kripto literatürde ne anlama geldiğini, farklarını, piyasa olan etkilerini ve merak konusu diğer noktaları izah etmeden, öncelikle kısa bir şekilde ne anlama geldiklerini paylaşalım. Türkçe tercümesi yükseltmek, şişirmek anlamına gelen “Pump” sözcüğü, kripto para ekosisteminde bulunan bir varlığın değerini artırmak amacıyla başvurulan yapay yöntemleri ifade eder. Türkçe tercümesi düşürmek, boşaltmak anlamına gelen “Dump” sözcüğü ise kripto para fiyatını düşürmek için yapılan çalışmalardır.
Pump ve dump, yatırımcıların bir kripto paraya ilgisini artırmak ya da azaltmak amacıyla başvurulan, organik olmayan çalışmalar bütünüdür. Zira, çok sayıda yatırımcının bir kripto parayla ilgilenmesi, kripto para üzerinde işlem yapması; az sayıda yatırımcının aynı kripto parayla ilgilenmesi ve yatırım yapmasına kıyasla piyasada çok daha etkili sonuçlar doğurur. Toplu ve organize hareket etmenin yarattığı etkili sonuçlar, pump ve dump eylemlerinin yaygınlaşmasına neden olmuştur.
Pump ve Dump Nasıl Yapılır?
Belirli bir kripto parada, istenilen yönde fiyat hareketliliği sağlayabilmek ve hareketlilikten kar edebilmek için başvurulan pump ve dump; ilgili kripto para hakkında FOMO oluşturmak suretiyle alım yapılması ya da FUD yaymak suretiyle satış yapılması sonucu gerçekleştirilir. Planlı, organize ve belirli bir sistematikle gerçekleştirilen bu eylem sayesinde kripto para fiyatında suni dalgalanmalar oluşturulur. Bu dalgalanmayı oluşturan kişiler, ilgili kripto parayı düşük fiyattan satın alıp yüksek fiyattan satarak kar elde etmeyi amaçlar.
Pump ve dump çalışmasının tek bir kişi tarafından yapılması mümkün değildir. Zira amaç, organize bir şekilde sistematik bir çalışma sonucu hedeflenen fiyat değişikliğini elde etmektir. Piyasada pump ve dump etkisi yaratmayı amaçlayan bu kişilere “manipülatör” adı verilir. Bu manipülatörler birbirleriyle iletişim içinde ve toplu olarak hareket eder. Kripto para piyasasında yapay bir etki fiyat değişikliğine neden olmak için başvurulan başlıca pump ve dump çalışmaları şu şekilde sıralanabilir:
- Amaca hizmet edecek şekilde gerçek dışı ve yönlendirici haberler,
- Sosyal medya çalışmaları,
- Değerlenmesi oldukça zor bir kripto para hakkında fırsat zamanı olduğundan bahisle yatırım yapılması gerektiği bilgisini yaymak.
Kripto Para Piyasasında Pump ve Dump Etkisi
Kripto para piyasası, tıpkı konvansiyonel finans piyasaları gibi kendine özgü riskler barındırır. Yatırımcılar mevcut koşulların beraberinde getireceği riskleri değerlendirerek yatırım yapmalıdır. Yüksek bir kar elde ederek hayli fazla kazanç sağlamak amacıyla pump ve dump sürecine dahil olmak, pump ve dump etkisinin piyasa üzerinde malipülatif işlev göstermesi nedeniyle ciddi riskleri de beraberinde getirebilir. Dolayısıyla, kısa – orta – uzun vadeli yatırımlar yapılırken tüm koşullar, faktörler ve riskler gözetilmelidir.
Pump ve dump etkisi yaratmayı ve bu etkiden kar sağlamayı amaçlayan piyasa manipülatörleri kendi aralarında anlaşarak bir kripto para üzerinde karar verir ve söz konusu kripto para birimini çok sayıda satın alırlar. İlgili kripto paranın piyasa değeri yükselinceye, yani diğer yatırımcıların dikkatini çekinceye değin satın almaya devam ederler. Değerce hayli düşük bir kripto paranın değerini artırdıktan sonra hep birlikte satış yaparak kar sağlarlar.
Pump ve dump etkisinde kripto para piyasalarına hakim olmayan, ekosisteme yeni adım atmış ve ciddi bir dijital finans bilgisi olmayan yatırımcılar hedeflenir. Bu tür yatırımcılar, manipülatörler tarafından fiyatında yapay bir artış sağlanan kripto paranın değer kazanmakta olduğunu görür ve bu artış devam ederken kar elde etmek amacıyla yatırım yapar. Ancak, ilgili kripto paranın değeri yatırımcılar tarafından hedeflenen yüksekliğe ulaştığı anda satış yapılır ve fiyatta ani bir düşüş gerçekleşir. Neticede yatırımcı zarar eder.
Pump ve Dump Farkı
Kripto finans varlığının fiyatındaki yapay yükselmeye pump; ilgili varlığının fiyatında yapay bir düşmeye ise dump denir. Fiyattaki bu değişiklikler, piyasa dinamiğinin ya da koşulların neden olduğu doğal bir değişim değil; doğrudan manipülatörler tarafından yapılan sistematik ve planlı çalışmalar sonucunda gerçekleşir. Henüz deneyimli bir kripto para yatırımcısı olmayan, ekonomik okuryazarlığa sahip olmayan, dijital finans hakkında yeterli bilgi edinmemiş yatırımcıların son derece dikkatli olması, pump ve dump gibi çeşitli manipülasyonlar sebebiyle kayıp yaşamaması adına en doğru yaklaşım olacaktır.
