Kripto para ya da dijital finansta kullanılan ismi ile kripto, kriptografi yardımıyla geliştirilmiş dijital bir ögedir. Kripto para; sanal döviz, dijital döviz veya alternatif döviz olarak ifade edilebilir. Bir değişim aracı olarak çalışmak üzere, işlemleri güvence altına almak adına kriptografı kullanılarak tasarlanmış kripto para, merkezi bankacılık ve elektronik para sistemlerinin tersine tamamen merkeziyetsiz yapıdadır. Kripto paraların merkeziyetsizliği, blok zincir (blockchain) teknolojisinin sonucudur. Kripto para ile özdeşleşen Bitcoin, 2009 yılında Satoshi Nakamoto tarafından geliştirilmiş ilk merkeziyetsiz kripto varlıktır. Bitcoin sonrası birçok kripto para geliştirilmiş ve dijital finans piyasalarına kazandırılarak yatırımcılara sunulmuştur. Bitcoin dışındaki kripto paraların tamamına genellikle altcoin denir. Finans uzmanları, kripto paraların toplam piyasa hacminin birkaç yılda 3 – 4 trilyon USD düzeyine çıkabileceğini öngörmektedir. Fiziksel varlığı olmayan sanal para birimine kripto para adı verilir. Kripto paranın ne olduğu, üretim ve geliştirilme süreci, nasıl kullanıldığı yani çalışma prensibinin anlaşılabilmesi için “kriptoloji” kavramının ne olduğunu anlamak gerekir. Bir tür özel şifreleme disiplini olan kriptoloji; verilerin özel bir sistem kullanılarak şifrelenmesi, alıcıya transfer edilirken güvenlikli bir ortam üzerinden hareket edilmesidir. Kripto paralar; fiziki olarak mevcut olmayan, yalnızca dijital bir bilgi olarak varlığı bulunan şifrelenmiş varlıklardır.
Kripto Para Özellikleri
Kripto paralar, merkezi bankacılık ve elektronik para sistemlerinde olduğu gibi tek tip özellik göstermez; her bir kripto varlık, diğer kripto varlıklardan ayırıcı özelliklere sahip olabilir. Zira, sayısız kripto varlık üreticisi ve geliştiricisi mevcuttur. Ancak, her kripto parada – istisnalar bulunmakla birlikte – ortak özellikler şu şekilde sıralanabilir:
- Merkeziyetsizlik,
- İşlem ve işlem sahibine ilişkin kayıt prosedürü,
- Yeni arz oluşturma kuralları,
- Sahipliğin, kriptografik teknikler kullanılarak yalnızca sahibince ispat edilebilmesi,
- Paranın yalnızca sahibin emriyle el değiştirebilmesi,
- Bir kripto para üzerinde aynı anda birden fazla işlem gerçekleştiriliyorsa, işlemlerden yalnızca birinin yerine getirilmesi,
- Taklit edilmesi güçtür,
- İşlem kayıtlarının yani muhasebe defterlerinin güvenliği üst düzeydir,
- Fiziki bir varlık değildir,
- Elektronik ortamda sayısal olarak saklanır, havale edilebilir ve kullanılır,
- Dijital cüzdanlarda saklanır,
- Anlık işlem ve sınırsız mülkiyet devri yani havale imkanı sağlar.
Kripto Para Güvenli Mi?
Kripto paralar sahip olduğu pek çok özelliği sebebiyle yüksek güvenlikli dijital varlıklardır. Güvenliği artıran en önemli özellikleri, merkeziyetsizliğidir. Kripto para güvenliğini tehdit eden en büyük risk; fiziksel bilgisayarlarda bulunan kripto varlıkların sanal cüzdanlara transfer edilmemesi halinde, bilgisayarlarda gerçekleşebilecek sorunlar nedeniyle kripto varlıklara erişimin imkansızlaşma olasılığıdır. Bir diğer önemli tehdit ise “hack” tehdididir.
Kripto Para Madenciliği
Kripto paraların birçoğu, merkeziyetsiz bilgisayar ağı yardımıyla “madencilik” yapılarak üretilir; fakat kripto para madenciliği yalnızca daha fazla Bitcoin veya Ethereum üretmekle kalmaz. Bununla birlikte, genel blockchain defterini daima doğrulayan ve yeni işlemler ilave ederek ağı güncelleyen, güvende tutan bir prosedüre dayanır. Bir bilgisayara ve internet erişimine sahip olan herkes kripto para madenciliği üzerinde çalışmalar yapabilir. Kripto para madenciliğinin mutlak kazanç sağlayan ve herkesin kar elde edebileceği bir faaliyet olduğunu iddia etmek mümkün değil. Zira, kripto para madenciliği yaparak elde edilecek kazanca olumlu ve olumsuz etki eden birçok faktör mevcut. Söz gelimi; madencilik yapılan kripto para türü, kullanılan bilgisayar performansı, elektrik maliyeti vs. pek çok parametre, yapılan kripto para madenciliği ile elde edilen kazanca doğrudan etki eder.
